İzmit - Nicomedia Tarihi Hakkında Bilmedikleriniz

        İlimiz tarih boyunca İskenderiye ve Antakya’dan sonra Asya’nın en gözde yerlerinden biriydi. M.Ö 2000 Li yıllarda Bittni kavmi tarafından işgal edilen bölgemiz daha sonra krallığa dönüşerek Nicomedia adıyla Bithynia Kralı I.Nicomedes tarafından kurulmuş; çetin bağımsızlık sınavları vermiş bir yerdir.

                                                    

Nicomedia, Propontis Astacus Körfezi olarak bilinen bir körfez çevresindedir.  Şehrin batısında Chalcedonia sahil boyunca boğaza doğru uzanır. Bu kıyılar boyunca; Argonauts, Chalcis e giderken yelken açtığından bahseder. Güneyinde İznik Kuzeydoğusunda İç Bithynia ve Euxine (Karadeniz) sınırlarını belirler.

        Kentin zenginliği bölgede mevcut olan muazzam doğal kaynaklardan sağlanır ve Propontis üzerine inşa edilen deniz ticaret merkezi sayesinde her türlü tarım ürünleri tahıl, meyve, hayvan ve mermer şehir dışına buradan taşınır. Buradan aklın almayacağı kadar, nerdeyse sonsuz zenginlikte deniz ürünleri temin etmekte mümkündü. Nicomedes ticarete olan merakı nedeniyle Roma, Suriye ve Aegyptus Euxine (Ege Denizi) ticaret gemileri ile yoğun bir ilişki içine girerek krallığının daha da zenginleşmesini sağlamıştır. Sanat ve mimariye karşı da çok ilgili olan Nicomedes, Praxiteles tarafından yapılmış olan Çıplak Afrodit olarak bilinen Afrodite Cnidia °¹ heykelini Cnidia’nın tüm borçlarını ödemek karşılığında ister ancak Cnidians bu cömert teklifi kabul etmez.

“Hangi şehir daha güzel. Kollarını, körfez boyunca uzanan deniz kucakladı sonra boylu boyunca uzanan dört revak(süslü avlu) tepede yükseldi. Küçük derelerle sulanan ve bahçelerle çevrili selvi dalları üstünde bir ev gibi halkın evlerinden kaleye kadar özel, bitişik, görkemli.” Libanius

        Nicomedia'da kentin mahalleleri ve kayalık sırtlar üzerine mükemmel bir şekilde konuşlandırılmış olan, bir süs eşyası gibi tasarlanmış kalesi, bağları, bahçeleri , evleri ve tapınak göründüğünü, üst plato üzerinde mermer duvarlar ve sütunlarla bezeli parlayan güneşe eşlik eden büyük Demeter Tapınağı, yamaç aşağı inerken limanla bağlantılı uzunca ve sütunlu bir cadde anlatır Libanius. “Bu Akrapolde; Zeus, Hermes Athena ve Tyche gibi tanrıların kutsal günleri kutlanıyor fakat Demeter’in özel bir yeri var. Hayat ve bereket tanrısı, talihsizliklerin düşmanı, halkın koruyucusu. O’nun bölgesinde gizem yoktur. Ve o’na adanmıştır oinoposion °²”

        Eski kraliyet bölgesinde tepelerdeki kalenin yanında Bithynia Krallarının saray ve bahçeleri aşağılardaki şehrin gürültüsünden uzak, deniz esintisiyle serinleyecek şekilde konumlandırılmış. Burada saray içerisinde İmparatorlar, Roma Valisi ve diğer yetkililer ağırlanırmış. İmparator Diocletianus da buraya taşınarak bir saray inşa etmiş ve sarayından pek uzak olmayan darphane yaptırmıştır.

        Kale’nin eğlencesi İskenderiye ve Roma’yı bile kıskandıracak güzelliklerde olur, geniş bahçeler ve revaklı (süslü avlu) yürüyüş parkurları, gölgelikli şadırvanlar, amfi tiyatro, sirk ve at yarışlarının hayat bulduğu bir merkez olarak bilinirdi. Libanius burası hakkında şöyle bir ifade de kullanır. -“Bithynia’nın bir Metropolis olduğunu Nicomedia’yı gezmeden nereden bileceksiniz, Citadel harikalarının keyfini çıkarın. Ben sonsuza dek burada kalmak istiyorum!”  bu günlerde bizler için izleri silinmiş ütopik bir hayal gibi ama düşünmesi bile güzel ve cezp edici.

        Onuncu Bithynia kralı, Sezar ile dostluk antlaşması yapsa da çöküş döneminin başlangıcına gelinir. Romalılar tüm krallığı yavaş yavaş terk etmeye başlar. Bergama krallıktan ayrılarak Roma Senatosunun da onayıyla Roma İmparatorluğunun bir eyaleti olur. Böylece Roma İmparatorluğu da Asya’ya ilk politik adımı sınırlarına dahil ettiği Bergama ile atar. Bithynia kendi içinde de çöküntüler yaşamaktadır, bazı yetkililer büyük asker ve politikacı Kartacalı Hannibal Barca yı Romalılara ihbar eder, Hannibal bir ordu eğitimi sırasında sahil kıyısında sıkıştırılır ve intihar eder.

        Nicomedia, Roma İmparatorluğunun en başarılı düşamlarından biri olan ve Pontus kralı olarak bilinen Mithridates (araştırmaya değer bir kişiliktir.) tarafından kuşatılır. Şehir yağmalanır. Bu arada Secundus Triumviratus’un°³ son muhaliflerinden Sextus Pompeius, Sicilya’dan kaçarak buraya yerleşmiş ama dönek oğlunun ihbarıyla tekrar kaçarken Milet yakınlarında öldürülmüştür.

        Nicomedia’nın en çarpıcı  ve göz alıcı yeri olan Akropolis, Agora, Demeter Tapınağı, şehir manzaralı tepe boyunca yükselen teraslar, muhteşem binalar konutlar, Büyük tapınak ve saray, güzel parklar, bahçeler talan edilir.

        Kısa bir süre sonra Roma yönetimine dahil olan kentte eski pazar alanı Büyük Agora yeni yönetimi kolaylaştırmak için Romalılar tarafından genişletilir. Birçok devlet binasının yanı sıra limanda ticari faaliyet gösteren Agora işletmelerini birbirine bağlayan yeni sokaklar inşa edilir.ve Agora bir kanal ile sonlanan şehrin kırsalı Territory buraya bağlanır.

        İlk Metropolis gibi şehre dikkate değer kültürel imzalar atılır. Heykeltıraş Doidales, dönemin  ünlü Nicomedia Crouching Venus (Nicomedia’nın Venüse dizçökmesi) ve Roma Jupiter Stator Tapınağı, Zeus Stratios heykellerini burada yapar. Aelius Theodotus, flütçü İmparator Commodus heykelleri ile onurlandırılırlar. Kentin yüksek eğitim standartları, hekim Menodotus ve Filozof Demokritos’un eserleri ile görülebilir. Makedonyalı İskender’in hayatını bir Roma Senatörü olan Flavius Arrianus burada kaleme alır.

        Yıl ve yıl büyüyen kent korkunç bir deprem sonrasında yıkılır ve tekrar restore edilir. Filozof Gaius Plinius Secundus burada yaşamış ve  insanlık tarihinin ilk ansiklopedisi sayılan Naturalis Historia’yı burada kaleme almıştır. Işık hızının sesten daha hızlı olduğunu ilk keşfeden, kutupta güzeşin yazın hiç batmadığını, kışınsa hiç doğmadığını ve hatta denizlerdeki gelgitin ay ve güneşin çekiminden kaynaklandığını ilkkez söyleyen bilim tarihinde önemli bir yere sahip bu kişiliğin kentimizde yaşadığını bilmek büyük bir onur. Kentimiz ayrıca yine o dönemlerde ve sonrasında Septimus Severus ve eşi Julia Domna, Caracalla, Elegabalus gibi isimlere ev sahipliği yapmış, İlerleyen yıllarda ise Doğu Roma İmparatorluğu dönemlerinde Constantinus ve Julianus’un burada uzun yıllar yaşadığı söylenir.

Hakan Polat 04.01.2012

“Kalın ve keşfedin…Nicomedia…Kentlerin en güzeli ve ilk metropol. Bithynia sizi bekliyor” Libanius

Kaynak : http://www.ancientsites.com/

°¹ Praxiteles İstanköy Adasında yaşayanların siparişi üzerine iki Afrodit heykeli yapar ancak; heykellerden birinde tanrıça kapalıyken diğerinde çıplaktır ve ada sakinleri çıplak heykeli almak istemez bunun üzerine çıplak tanrıça Afrodite Cnidia adını alarak Cnidians tarafından satın alınır. Lusien'in de"Güzelliğini hiçbir şey örtmemiş, sol elinin eğimiyle kapadığı yerden başka" dediği eser.

°² Oinoposion, Demeter için adanan ve her yıl krallığın tüm ileri gelenlerini de bir araya getirerek düzenlenen bir şarap festivali.

°³ Secundus Triumviratus Roma Cumhuriyetinin kuruluşundan bu yana devlet yönetimi ve idari teşkilatların bir parçası olarak ve devlet idaresinin tayin ettiği yetkilerle üç memurun atandığı bir teşkilat. İlk Teşkilatlanma devlet tarafından ve bir ihtilal niteliğinde olmuş ikincisi ise halkında desteğiyle Cumhuriyeti İmparatorluğa taşımıştır.